Wat is een burn-out?

De letterlijke vertaling van burn-out is opgebrand. Mensen die last hebben van een burn-out voelen zich soms ook echt zo. Een burn-out is bijna altijd het gevolg van langdurig te veel werkstress. We spreken van een burn-out als iemand last heeft van:

Voor iemand met een burn-out kan ’s morgens opstaan en aan de nieuwe dag beginnen voelen als een onhaalbare opgave. Complete lusteloosheid neemt de overhand.

Naast geestelijk brengt een burn-out ook op lichamelijk gebied vervelende klachten met zich mee. Veel gehoord zijn hoofdpijn, hartkloppingen, benauwdheid, hyperventilatie, slapeloosheid, buikpijn en een lage weerstand1Bron:.

Wat is overspannen?

Stress is niet per se schadelijk, zolang het je belastbaarheid maar niet overschrijdt. Het woord overspannen doet al vermoeden dat dit wel gebeurd is. Een kleine nuance mag hier worden aangebracht: overspannen is namelijk iets anders dan onder de belasting bezwijken.

Denk aan een ballon. Als je die volblaast met lucht zet hij steeds verder uit. Als je vervolgens loslaat verlaat de lucht de ballon en komt hij terug in z’n originele vorm. Als je niet loslaat en maar blijft blazen en blazen wordt de ballon steeds groter maar zal uiteindelijk uit elkaar spatten. Dan wordt het heel lastig om hem terug te krijgen in de oude vorm.

Je zou overspannen zijn kunnen zien als een voorstadium van de burn-out. Als je denkt dat je met klachten rond loopt die erop duiden dat je misschien overspannen bent, maar je handelt hier niet naar: denk dan nog eens goed aan de ballon.

Veel voorkomende symptomen die bij overspannen horen zijn:

Als je overspannen bent betekent dit eigenlijk dat je te lang blootstaat aan een bepaalde hoeveelheid stress, bijvoorbeeld afkomstig van werkdruk of een probleem in de relationele sfeer, die je niet langer aankunt. Op dit punt is de schade nog wel omkeerbaar als je toegeeft aan je klachten en hiernaar handelt door veel rust te nemen 1Bron:.

Wat is een depressie

Depressiviteit is een erkende ziekte die behoort tot de stemmingsstoornissen. Kenmerkend is een overheersend gevoel van lusteloos- en somberheid, zonder dat hiervoor een duidelijke oorzaak is aan te wijzen. Het gevoel van somberheid overheerst alle andere emoties. Leuke dingen lijken minder goed binnen te komen. Een depressie kan enkele weken tot maanden duren. Als de depressie langer aanhoudt, tot wel meerdere jaren, spreken we van een chronische depressie.

Andere symptomen die regelmatig voorkomen bij mensen met een depressie kunnen zijn:

In tegenstelling tot een burn-out, die vaak wordt toegeschreven aan langdurig te veel stress op het werk, of door iemand aan zichzelf opgelegde druk op een ander terrein, kan voor een depressie vaak geen duidelijke oorzaak worden aangewezen. Erfelijkheid speelt een rol; in sommige families komen depressies vaker voor dan in anderen. Maar ook bepaalde karaktereigenschappen die je gevoeliger maken voor stress, zoals extreem perfectionistisch zijn of angst hebben om te falen, kunnen je gevoeliger maken voor een depressie. Daarnaast kunnen impactvolle sociaal/emotionele gebeurtenissen zoals overlijden van een naaste of traumatische gebeurtenissen in je jeugd leiden tot een depressie. Dit gebeurt niet direct na de gebeurtenis, maar wordt veroorzaakt door de stress die de gebeurtenis voor lange tijd met zich meebrengt.

Verschillende soorten depressie

Depressies komen voor in verschillende vormen. We maken onderscheid in lichte, zware of chronische depressies, maar ook in verschillende soorten depressie1Bron:2Bron:3Bron::

Samenhang tussen een burn-out, overspannen zijn en een depressie

De klachten van overspannen zijn, een burn-out en depressie kennen veel overeenkomsten. In het geval van overspannenheid zijn de klachten nog minder intens en met behulp van voldoende rust kunnen ze overgaan. Gebeurt dit echter niet? Dan worden de klachten erger en kan overspannenheid uitmonden in een burn-out.

Burn-out: Een vorm van depressie?

Het is eerder genoemd, maar het is je inmiddels misschien zelf ook opgevallen. De klachten van een burn-out en depressie komen sterk met elkaar overeen. Waar in relatie tot overspannen zijn nog een duidelijk verschil zit in de intensiteit van de klachten en de moeite waarmee ze verholpen kunnen worden, lijkt het tussen depressie en burn-out lastig onderscheid maken. Toch gebeurt dit, en wel door de term burn-out specifiek te hanteren voor deze klachten in relatie tot werk of andere gebieden waarbinnen iemand niet wil falen en of zichzelf langdurig veel te hoge druk oplegt3Bron:.

Of het terecht is dat er zo’n onderscheid gemaakt wordt tussen depressie en een burn-out is nog maar de vraag. Een heel belangrijk kenmerk van depressie is de lusteloosheid, het gevoel dat werkelijk alles te veel is. Iemand voelt zich compleet uitgeput. Dit symptoom doet zich bij een burn-out net zo duidelijk voor.

Uit onderzoeken is naar voren gekomen dat precies dezelfde klachten op basis waarvan mensen de diagnose burn-out kregen, ook gevonden worden bij mensen die helemaal geen werkend bestaan leiden. De grote overlap tussen burn-out en depressie is in de wetenschap herhaaldelijk bevestigd, maar de term burn-out blijft bestaan. Met als resultaat dat het een op zichzelf staand syndroom is geworden, met een eigen aanpak1Bron:.

Daarmee is absoluut niet gezegd dat een burn-out niet bestaat of niet ernstig is. Want en het bestaat, en het is ernstig. Het lijkt er alleen op dat een burn-out ‘gewoon’ een vorm van depressie is in plaats van een aan werk gerelateerd en opzichzelfstaand syndroom. Wel kan werk een trigger zijn die deze depressievorm zich laat openbaren. Net zoals de hormonen een trigger zijn bij de postnatale depressie, en het moment waarop de blaadjes van de bomen vallen een trigger kunnen vormen voor seizoensgebonden depressie4Bron:Tooltip content5Bron:Tooltip content6Bron:Tooltip content7Bron:.

Behandeling en herstel

Een centraal element binnen de behandeling van alle drie deze verschijnselen is rust. Rust en genezing zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, of dit nu lichamelijk of geestelijk is.

Overspannen: Behandeling en herstel

In het geval van overspannenheid is voldoende rust nemen belangrijk, mogelijk in combinatie met aanvullende hulp in de vorm van bijvoorbeeld een coach, je huisarts of de POH-GGZ. Daarnaast is het belangrijk dat de oorzaak van de spanning die tot deze conditie geleid heeft duidelijk is, zodat bekeken kan worden hoe herhaling in de toekomst voorkomen kan worden.

Depressie: Behandeling en herstel

Wanneer iemand dit stadium voorbij is en kampt met een depressie is meer intensieve en langdurige behandeling nodig, wel nog steeds afhankelijk van de intensiteit van de depressie. Het nemen van rust is hier niet meer voldoende om de klachten te verhelpen.

Voorbeelden van mogelijke behandelingen zijn psychotherapie, electroshocktherapie of medicatie.
De behandelingen kunnen dus heel divers zijn en ook afhangen van de vorm van depressie waar het om draait. Zo worden mensen met seizoensgebonden depressies wel eens geholpen met lichttherapie.

Ook in geval van een burn-out is er een ruim aanbod aan bijvoorbeeld coachende behandelvormen beschikbaar. Toch is net als bij overspannenheid rust nemen voornamelijk het credo. Als de klachten na zes weken niet verminderen kan worden overgegaan op cognitieve gedragstherapie. Meestal krijgt iemand voor een burn-out, net als bij overspannenheid, geen medicatie voorgeschreven.

Opvallend is dat een depressie als enige van deze drie niet overgaat met alleen het nemen van veel rust. Bij overspannen zijn en een burn-out moet dit wel veel verlichting brengen. Mocht het voor de burn-out toch niet voldoende zijn om zich te ontdoen van de bron van de stress, en veel rust te nemen, dan wordt er alsnog vaak overgegaan op intensievere en meer professionele vormen van therapie.

Ook dit kan je zien als een indicator dat een burn-out en depressie qua soort klachten en de ernst en intensiteit hiervan, heel erg op elkaar lijken. Mocht iemand wel genezen door de rust, dan is de diagnose burn-out misschien te vroeg gesteld en was de persoon in kwestie ‘gelukkig’ nog in het stadium van overspannenheid5Bron:Tooltip content6Bron:Tooltip content7Bron:.

Het effect van bewegen

Het staat als een paal boven water dat regelmatig bewegen belangrijk is. Voor mensen die last hebben van spanningsklachten of met een depressie kampen is dat niet anders.

Op welke manier je zou moeten bewegen is niet helemaal duidelijk te zeggen. Er bestaan vormen van runtherapie waarbij mensen met depressieklachten gaan hardlopen om mentaal herstel te bevorderen. Vanuit de wetenschap is er nog geen keihard bewijs geleverd dat het succes van hardlopen op het bezweren van depressies ondersteunt, maar er zijn wereldwijd aanhangers van deze therapie.

In andere onderzoeken naar het effect van bewegen op depressies kwam juist naar voren dat het effect van krachttraining beter was dan dat van cardio. Deze omvang van deze onderzoeken is wel dermate klein dat we hieruit nog niet kunnen concluderen dat zware gewichten ook de zwaarte uit iemands hoofd kunnen doen verdwijnen8Bron:.

De positieve uitwerking van sporten, en met name hardlopen, in relatie tot stress- en depressieklachten onderbouwen met theorieën over de rol van de neurotransmitters endorfine en serotonine, lijkt achterhaald9Bron:.

Een mogelijke andere onderbouwing voor het effect van bewegen in de vorm van sporten is dat we tijdens het trainen onbewust elementen tegenkomen die ook in therapie verwerkt zijn. Zo stel je jezelf een doel, lever je een prestatie en raak je je door de inspanning (opnieuw) bewust van je lichaam, geest en kracht op dat moment. Daarnaast kan sporten een vorm van afleiding bieden en bijdragen aan sociaal contact als je samen met anderen traint.

Iets dat we wel zeker weten is dat regelmatig bewegen in de buitenlucht, bijvoorbeeld door elke dag een half uur tot een uur te gaan wandelen, heel belangrijk is. Dat geldt voor alle mensen, maar zeker ook wanneer je last hebt van angst- of depressieklachten. Juist nu je er misschien helemaal geen zin in hebt, is het essentieel voor je herstel om dagelijks voldoende te blijven bewegen.

Lichaamsbeweging draagt er niet alleen aan bij dat we lichamelijk gezond blijven, het helpt ons om meer efficiënt met angsten en stress om te gaan. Het maakt ons mentaal weerbaarder. Daarnaast is regelmatig bewegen bevordelijk voor een goede nachtrust, een ander belangrijke voorwaarde voor volledig herstel10Bron:.

Overspannenheid, een burn-out of depressie in je directe omgeving

Iemand die overspannen is, of met een depressie/ burn-out kampt in je directe omgeving kan heel intens en heftig zijn. Niet op de laatste plaats omdat het je verdriet doet iemand van wie je houdt zo met zichzelf te zien worstelen. Daarnaast kan het zijn dat je het mist om samen tijd door te brengen en de dingen te doen die jullie deden voor alle klachten ontstonden, en kan de stemming van degene die het betreft nogal sfeerbepalend zijn.

Het is belangrijk om je altijd te blijven beseffen dat jij niet degene bent die verantwoordelijk is dat jouw vriend/vriendin/geliefde/gezinslid, geneest van zijn of haar depressie of overspannenheid. Natuurlijk wil je niets liever, maar jij kunt simpelweg de oplossing niet zijn. Als je erin gaat geloven dat dit wel zo is, of die verantwoordelijkheid voelt, ontstaat het gevaar dat jij jezelf uit het oog verliest. Daar schiet niemand iets mee op. Het zal de situatie niet beter maken als jij nu ook nog eens over je grenzen heen gaat.

Wat je wel kunt doen is het probleem bespreekbaar maken en laten merken dat je er bent voor deze persoon. Je kunt hem/haar helpen structuur in de dag te houden, en voorstellen om regelmatig samen iets (leuks) te ondernemen.

Beweging, gezonde voeding en een vast ritme met voldoende rust zijn belangrijk in genezende processen. Ook als deze mentale genezing betreffen. Iemand die overspannen of depressief is kan de neiging hebben minder goed voor zichzelf te gaan zorgen. Probeer daarom bijvoorbeeld om samen zoveel mogelijk dingen als sporten, koken en/of wandelen te gaan doen.

Conclusie

Stress wordt schadelijk op het moment dat je deze niet meer onder controle hebt/aankunt. Als iemand het stadium van overspannenheid bereikt is dit een overduidelijk teken dat het genoeg geweest is. Het is verstandig om hiernaar te handelen door na te gaan wat de bron van de stress is, hiervan afstand te nemen en te bedenken hoe je het in de toekomst anders aan kunt pakken, en daarnaast zoveel mogelijk uit te rusten. Doe je dit niet, of te laat, dan is de kans aanwezig dat de overspannenheid overvloeit in een burn-out of depressie.

Ondanks het feit dat burn-out en depressie geclassificeerd worden als twee verschillende aandoeningen, is de overlap tussen beide zo groot dat het moeilijk is verschillen te ontdekken. Het grootste verschil lijkt zich te manifesteren in de oorzaak van de aandoening. Waar deze bij een depressie niet altijd duidelijk is, wordt een burn-out toegeschreven aan werkstress of soms aan een hoge prestatiedruk op een ander terrein die iemand zichzelf heeft opgelegd.

De behandeling van een burn-out kent meer overeenkomsten met die van overspannenheid dan met die van een depressie. Toch is het zo dat wanneer oplossingen als afstand doen van de bron van de stress en rust nemen in het geval van een burn-out geen effect hebben, er wordt overgegaan op meer intensieve vormen van behandeling die we ook terug zien komen tegen depressies.

Wij zijn hier niet om een mening te hebben over of het goed of niet goed is dat er onderscheid wordt gemaakt tussen depressie en een burn-out. Wat we wel graag willen meegeven is dat je de diagnose burn-out dus niet moet zien als minder ernstig, en absoluut net zo serieus moet nemen als een depressie. Wat we je ook nogmaals willen meegeven is dat je moet zorgen voor rust op het moment dat je aan jezelf, of iemand in je nabije omgeving merkt, dat je tegen het punt van overspannen aanhikt. Voorkomen is namelijk altijd beter dan genezen.

Hieronder geven we nog een aantal tips die je kunt toepassen op het moment dat je even niet zo lekker in je vel zit. Let op: deze tips zijn niet voldoende om een serieuze depressie/ burn-out mee te bestrijden. Als dit punt al bereikt is, zal meer nodig zijn om te genezen.

Tips bij stress- en depressieklachten

Ervaar jij al langere tijd serieuze stress- en depressieklachten? Of geldt dit voor iemand uit jouw nabije omgeving? Dan is het altijd raadzaam dit met je huisarts, of in ieder geval met iemand die je vertrouwt, te bespreken in plaats van zelf voor dokter te spelen en/of te wachten tot het overgaat.
Het kan zijn dat een professionele vorm van therapie nodig is. Dat kan confronterend zijn, maar is nooit iets om je voor te schamen. Het gaat erom dat jij (of degene waar je van houdt) weer de gelukkige oude wordt. Het maakt niet uit wat daarvoor nodig is, je bent dit altijd waard.

Ook zonder dat hier direct iets serieus/ernstigs als overspannenheid of een depressie achter zit, kan je zo nu en dan last hebben van sombere gevoelens of stress. Hieronder geven we een aantal bewezen effectieve tips die je kunt inzetten op het moment dat jij even niet zo’n lekkere dag/week hebt maar jezelf wilt herpakken:

Wil jij mentaal (terug) in balans komen?

Bij Changing Life geloven we sterk in balans. Balans tussen Body, Mind en Life.  Voor meer informatie check je deze link.