Hoe krijg ik meer zelfvertrouwen?

Hoe krijg ik meer zelfvertrouwen?

In dit artikel leer je alles over zelfvertrouwen. Wat het is, hoe het ontstaat en vooral wat je niet moet doen als je meer zelfvertrouwen wilt krijgen.

Heb jij altijd veel bewondering voor wat anderen allemaal lijken te kunnen, zijn, en durven? Heb je tegelijkertijd het idee dat al deze successen en ervaringen niet voor jou zijn weggelegd of zie je jezelf als ondergeschikt aan anderen? Dit heeft alles te maken met zelfvertrouwen.. Wat dat precies is, hoe je eraan komt, en of je het kunt vergroten bespreken we in dit artikel!

Wat is zelfvertrouwen?

Heel simpel gezegd kan je zelfvertrouwen beschouwen als een realistisch inzicht in je eigen zijn en kunnen. Je bent je bewust van je eigen krachten, kwaliteiten en positieve eigenschappen en weet wat je aankunt. Zelfvertrouwen bestaat in twee vormen:

Zelfvertrouwen vanuit vaardigheden

Vanuit de positieve psychologie wordt de theorie geschetst dat zelfvertrouwen het product is van enerzijds vaardigheid en anderzijds waardigheid. Zelfvertrouwen wordt hier als middel voor succes beschouwd, vanuit het idee dat wanneer je iets veel oefent je op een zeker moment weet dat je het kunt.

Zo kunnen de meeste mensen in Nederland bijvoorbeeld (goed) zwemmen en duiken als het even kan zonder aarzelen het water in. Er is op dit gebied een grote mate van zelfverzekerdheid en weinig angst dat het mis zal gaan.

Voor vaardigheden die minder vanzelfsprekend voor ons zijn omdat we ze bijvoorbeeld nog nooit gedaan hebben, geldt dat we over het algemeen minder zelfverzekerd zijn.

Door het te oefenen ontwikkelen we het vertrouwen in onszelf dat nodig is om te kunnen zeggen dat je ‘zelfverzekerd’ bent.

Zelfvertrouwen vanuit waardigheid

Op den duur (begin jaren 70) ontstond meer de overtuiging dat een groot gevoel van eigenwaarde je zelfverzekerd en weerbaar maakt bij tegenslagen en in moeilijke situaties. Hiermee ontstond veel meer aandacht voor waardigheid in relatie tot zelfvertrouwen. Het gaat niet enkel om wat je goed kunt, maar over je gevoel van eigenwaarde1.

Succes vs. Eigenwaarde

Zelfvertrouwen als vaardigheid kan dus groeien. De eerste keer dat je op schaatsen stond was het waarschijnlijk veel buikschuiven, maar na een aantal keer heb je het trucje in de smiezen en glij je onbevangen en pootje over door de bochten heen. Je zelfvertrouwen op dit gebied is gegroeid. Maar heeft dit dan ook automatisch een positief effect op je eigenwaarde? Daarvoor moeten we kijken naar hoe eigenwaarde zich ontwikkelt:

Hoe ontstaat eigenwaarde?

De ontwikkeling van iemands eigenwaarde wordt beïnvloed door zowel interne als externe factoren. Je karakter speelt voor een deel een rol. Sommige mensen zijn nu eenmaal wat brutaler, onbezorgder en zelfverzekerder van zichzelf dan anderen. Voor een ander deel wordt het bepaald door ervaringen die je gaandeweg in je leven opdoet, en grotendeels door je sociale omgeving. Een liefdeloze opvoeding, veel gepest worden of opkijken tegen iemand die jou altijd laat weten dat het net niet goed genoeg is, hebben een negatieve invloed op het ontwikkelen van een gezonde dosis eigenwaarde/zelfvertrouwen2. Wat doet dit eigenlijk met je?

Weinig zelfvertrouwen

Weinig zelfvertrouwen/eigenwaarde hebben gaat vaak samen met negatieve en demotiverende gedachten. Er is altijd iets in jou dat zegt dat je het niet waard bent, dat jouw mening niet zo belangrijk is, of dat je niet goed genoeg presteert. Dit kan veel stress en angst veroorzaken. Veel mensen die kampen met dit probleem zouden hun zelfvertrouwen dan ook graag willen vergroten. Simpel gezegd zouden ze dus iemand willen zijn waarmee ze wel blij kunnen zijn. Maar is op die manier eigenwaarde najagen wel zo’n goed idee?

Zelfvertrouwen vergroten

In de afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar zelfvertrouwen en het vergroten ervan. In het begin van dit artikel benoemden we kort hoe vanuit de positieve psychologie zelfvertrouwen wordt gezien als een vaardigheid die leidt tot succes, en het idee dat beheersing van vaardigheden weer leidt tot zelfvertrouwen.

Zelfvertrouwen ← → Succes

Succes ← → Zelfvertrouwen.

Maar is het wel zo, dat het behalen van successen een groeiend gevoel van eigenwaarde tot gevolg heeft, en is het andersom waar dat weinig zelfvertrouwen garant staat voor weinig succes?

Je verwacht het niet, maar het antwoord is nee. Het behalen van successen leidt niet tot een groter gevoel van eigenwaarde, en veel eigenwaarde is geen voorwaarde voor het behalen van succes.

Er bestaan talloze voorbeelden van mensen die het dik voor elkaar hebben en dat zelf niet zo zien. Ze hebben een huis, een leuk gezin en een goede baan, maar vooral oog voor wat ze beter zouden kunnen doen in plaats voor wat er allemaal goed gaat.

Hieruit blijkt dus dat het behalen van successen niet automatisch een toename van iemands gevoel van eigenwaarde met zich meebrengt. Dit is wel waarop mensen zich vaak richten, en dat is geen goed idee.

Onderzoek bevestigt namelijk dat vaak juist een versterking van negatieve gevoelens optreedt als gevolg van de focus op successen en prestaties bij mensen die hun zelfvertrouwen willen vergroten. Dit wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door de angst dat het niet lukt, of wel maar dat de lat nog hoger komt te liggen, of de verwachtingen rondom hen nog groter worden.

Daarnaast kan het op een dwangmatige manier najagen van eigenwaarde door zich te richten op successen en prestaties, ertoe leiden dat iemand zich constant volledig van zichzelf bewust is. Dit zorgt niet voor een toename van eigenwaarde, maar wel van stress en negatieve emoties345.

Conclusie: Hoe word je zelfverzekerder?

Als we iets hebben geleerd over zelfvertrouwen is het wel dat het complexer is dan het klinkt. Zelfvertrouwen bestaat niet alleen uit wat je (goed) kunt, maar vooral ook uit hoeveel eigenwaarde je hebt. De mate van eigenwaarde wordt zowel door iemands karakter, als ervaringen en sociale omgeving beïnvloedt. Een laag niveau van eigenwaarde gaat vaak gepaard met negatieve gedachten en gevoelens, stress en onzekerheid. Het is dan ook heel logisch dat mensen met weinig zelfvertrouwen dit graag willen vergroten. Je zou alleen kunnen zeggen dat dit vaak z’n doel voorbij schiet.

Focus op succes en presteren, op hoe het altijd beter kan en op wat anderen hebben in een poging tot het verkrijgen van meer eigenwaarde is niet verstandig. Het werkt eerder bevestigend op een toch al laag zelfbeeld, leidt tot teleurstellingen en versterkt juist negatieve emoties en gedachten.

Probeer in plaats daarvan tot je eigen kern te komen. Leer jezelf kennen, leer wat je echt belangrijk vindt in dit leven, wat je blij maakt en wat je zou willen als alles mogelijk zou zijn. Jaag dit achterna, in plaats van eigenwaarde.

Want als je leeft op een manier waarin de beste versie van jezelf zich kan ontpoppen, volgt die eigenwaarde vanzelf.

Zelfeffectiviteit

Zelfeffectiviteit is iets anders dan zelfvertrouwen en gaat over het vertrouwen dat iemand heeft in het succesvol uitvoeren van een specifieke taak of handeling. Dit maakt zelfeffectiviteit een van de belangrijkste voorspellers van duurzame gedragsverandering. Het gaat dus niet om het succes dat je uiteindelijk met de taak bereikt, maar puur om het uitvoeren en volbrengen ervan67.

Stel bijvoorbeeld dat je wilt afvallen. In dat geval moet je minder eten dan je gebruikt om een calorietekort te creëren. Dat kan je doen door minder of gezonder te eten en drinken, en door meer te bewegen. Je hebt daarom het openbaar vervoer verruild voor jouw stalen ros op twee wielen en fietst nu elke dag een uur naar en van je werk. Je weet dat je dit blijft doen en scoort dus hoog op zelfeffectiviteit voor deze betreffende taak (naar je werk fietsen).

In het weekend kan je nu beter iets rustiger aan doen met alcohol. Je besluit het dus tijdens de wekelijkse bijeenkomsten tussen jou en je vrienden voortaan bij 2 alcoholische drankjes te houden. Eigenlijk weet je heel goed dat bij jou de rem er na 1 drankje al af is, en dat 2 daarom nooit de eindstand zal worden. Je scoort dan laag op zelfeffectiviteit voor deze betreffende taak (niet meer dan twee borrels per weekend).

Zelfeffectiviteit vergroten

Zelfeffectiviteit is wel iets waar je aan kunt werken. Waar bij het bewust najagen van meer zelfvertrouwen en eigenwaarde het gevaar op de loer ligt dat je te veel focust op wat je moet doen en de successen die je moet halen, kijk je bij het vergroten van je zelfeffectiviteit een stuk minder ver.

Als het bijvoorbeeld jouw doel is om 15 kilo af te vallen, is het raadzaam inzichtelijk te maken hoeveel calorieën je dagelijks binnen krijgt via de maaltijden die je eet. Dit kan door de calorieën bij te houden in een calorie-tracker app of bijvoorbeeld via de handpalmmethode. Als jij van jezelf weet dat het niet jouw ding is om continu voeding af te wegen en digitaal in te voeren, is je zelfeffectiviteit op dit gebied niet hoog. De handpalmmethode klinkt voor jou als een methode die veel beter bij je past. Je weet eigenlijk wel zeker dat je dat moeiteloos zult toepassen bij elke maaltijd. Dan kan je op die manier je zelfeffectiviteit vergroten, door te zoeken naar een vorm van de handeling / activiteit die beter bij je past.

Door dus inzichtelijk te maken wat jij echt graag wilt bereiken (zonder stil te staan bij de mogelijke mening van anderen hierover) en wat je hiervoor moet doen, kan je op alle onderdelen die bijdragen aan het behalen van dit doel, je zelfeffectiviteit (indien nodig) vergroten.

Uiteindelijk kan de combinatie van al deze kleine veranderingen in je gedrag tot een duurzame verandering en het door jou gewenste resultaat leiden. Omdat dit waarschijnlijk iets betreft waardoor jij blijer met jezelf bent dan voorheen, draagt het automatisch bij aan het vergroten van je eigenwaarde. Volledig zonder dat je hier de focus op gelegd hebt????.

Kan jij wat hulp gebruiken bij het behalen en behouden van jouw doelen? Changing Life heeft als missie zoveel mogelijk mensenlevens positief te veranderen. We geloven dat deze verandering bij iedereen kan slagen door te werken volgens een speciaal op jou afgestemd plan. Dit plan houdt rekening met jouw hele leven, en voer je uit met ondersteuning van een individuele coach. Meer info vind je hier.

 

Geschreven door:

Denise Horsthuis CL Behaviour, Coach & Academy Lead (MSc)
Denise Horsthuis (34) is Operations Lead bij Changing Life. Als Lead is ze verantwoordelijk voor het runnen van de operatie, waaronder het opleiden van de coaches. Zelf is ze gedragsexpert en schakelt ze daarnaast met de andere in-house experts. Ze heeft een Master in Communication Science aan de faculteit Social & Behavioural Sciences. Daarnaast heeft ze diverse andere opleidingen gevolgd op het gebied van mindset en gedrag. Het beïnvloeden van mindset en gedrag heeft ze aan den lijve ondervonden toen ze in januari 2015 startte met Personal Body Plan. Haar fysieke doel was om sterker te worden en haar lichaam te shapen. Wat ze niet verwacht had, was dat ze ook mentaal sterker, krachtiger en zelfverzekerder werd. Denise woont samen met haar vriend Tom in Amsterdam. Ze houdt van (plantaardig) koken en bakken, maar eet ook graag buiten de deur. Daarnaast geniet ze van wandelingen in de natuur of stad (met een sojacappuccino in de hand).

Bron

  1. Baumeister RF (2003), Campbell JD, Krueger JI, Vohs KD. Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happiness, or Healthier Lifestyles? Psychol Sci Public Interest. 2003 May;4(1):1-44 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26151640/
  2. Blackhart, G. C., Nelson, B. C., Knowles, M. L. & Baumeister, R. F. (2009). Rejection elicits emotional reactions but neither causes immediate distress nor lowers self-esteem: A meta-analytic review of 192 Studies on Social Exclusion. Personality and Social Psychology Review, 13, 269-309. TWEE https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19770347/
  3. Crocker J (2010), Canevello A, Breines JG, & Flynn H. Interpersonal goals and change in anxiety and dysphoria: Effects of compassionate and self-image goals. Journal of Personality and Social Psychology, 98, 1009-1024. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20515255/
  4. Crocker J (2004), & Park LE. The costly pursuit of self-esteem. Psychological Bulletin, 130, 392-414.  https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2F0033-2909.130.3.392
  5. Ryan RM (2001) & Deci EL. On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166 https://www.researchgate.net/publication/12181660_On_Happiness_and_Human_Potentials_A_Review_of_Research_on_Hedonic_and_Eudaimonic_Well-Being
  6. Cook, D. A., & Artino Jr, A. R. (2016). Motivation to learn: an overview of contemporary theories. Medical education, 50(10), 997-1014 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27628718/
  7. Bandura, A. (2005). The evolution of social cognitive theory. Great minds in management, 9-35 http://www.uky.edu/~eushe2/BanduraPubs/Bandura2005.pdf