In het kort
Om verandering te realiseren of iets te bereiken is het essentieel om jezelf de juiste doelen te stellen. Om een doel succesvol te kunnen behalen is het belangrijk dat het doel heel concreet is en geen vragen oproept of onduidelijkheden bevat. Hoe meer onduidelijkheden, hoe groter de kans dat je afhaakt.
Een bekende manier die je kan helpen bij het opstellen van heldere doelen is de SMART-methode. Door deze methode toe te passen maak je jouw doel: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. De SMART-methode kent enige overlap met de Goal Settingtheorie van Edwin Locke en Gary Latham. Deze bekende theorie stelt dat het stellen van doelen met specifieke eigenschappen enorm motiverend kan werken en daarmee ook een zelfregulatietechniek kan zijn.
De theorie gaat uit van een aantal belangrijke principes die het succes voor het behalen van een doel kunnen vergroten: Een van de principes luidt dat het doel duidelijk, maar ook uitdagend moet zijn. Daarnaast is het belangrijk dat degene die het doel moet bereiken persoonlijke betrokkenheid voelt bij het behalen van dit doel, tussentijds feedback ontvangt in de vorm van informatie over de tot op dan toe behaalde resultaten en dat er in zekere mate beloning of waardering aanwezig is voor het behalen van het doel.
Zowel deze theorie als de SMART-methode zijn dus handige hulpmiddelen om in te zetten bij het opstellen van jouw eigen doelen. Daarnaast maken we onderscheid tussen korte- en lange termijndoelen. Korte termijndoelen stellen is belangrijk, omdat ze extra overzicht geven, belonend kunnen werken, een goede evaluatiebron zijn om te peilen of je gekozen plan van aanpak effectief is en positief werken voor je motivatie en zelf effectiviteit wanneer ze worden behaald
Kortom: het opstellen van concrete doelen en implementatie intenties zorgt ervoor dat je een duidelijk plan van aanpak creëert waarbinnen mogelijke barrières die je onderweg tegenkomt geminimaliseerd kunnen worden. Je hebt er tenslotte op voorhand al over nagedacht hoe deze opgelost kunnen worden en zult daardoor geneigd zijn meer inspanning te leveren, je gedrag makkelijker vol te houden en een aanpak te ontwikkelen die ervoor zorgt dat je daadwerkelijk komt waar je wilt zijn.
Hoe helpt het stellen van doelen bij het behalen van succes? Een doel voor ogen hebben geeft je richting aan waar je naartoe moet werken. Maar, hoe zorg je dat dit doel niet alleen je eindpunt is, maar er tegelijkertijd aan bijdraagt dat je dit eindpunt haalt? Dat lees je in dit artikel!
Het belang van goede doelen stellen
Tussen de intentie om te veranderen of iets bereiken en dit daadwerkelijk doen zit een plan van aanpak met concrete doelen. Zonder dit plan met heldere doelen verlies je het overzicht en is het onduidelijk waar je precies naartoe moet en/of hoe je daar op de beste manier komt.
Kijk bijvoorbeeld eens naar de twee voorbeelden hieronder:
”Het is mijn doel om een betere conditie te krijgen.”
”Het is mijn doel om over drie maanden vanaf nu vijf kilometer te kunnen hardlopen .”
Wat valt je op?
Het doel is in de basis gelijk, maar in het eerste voorbeeld is het nogal vrijblijvend in verhouding tot het tweede. Vind je niet?Wat is bijvoorbeeld de definitie van ‘fitter worden’. Wanneer is dat doel bereikt? Het doel roept nog veel vragen op en is niet duidelijk. Je kunt je voorstellen dat het lastig is om een doel daadwerkelijk te bereiken, wanneer er nog veel informatie ontbreekt.
Zie het als zo’n puzzel waarbij je met slechts enkele letters die je hebt vrijgespeeld, een lang woord moet vormen. Hoe meer letters er ontbreken, hoe moeilijker het is om te weten om welk woord het gaat. Als het woord tien letters telt en jij hebt alleen de eerste en de laatste, wordt het zeuren. Dat is met een doel dat je stelt niet anders. Hoe meer onduidelijkheden het doel bevat, hoe moeilijker het wordt om een goed plan op te stellen waarmee jij dat doel ook kunt behalen. Een van de eigenschappen van een goed doel is dat het je richting geeft. Als het doel niet specifiek genoeg is, geeft het niet de richting die je nodig hebt.
Doelen specificeren
Om succes te behalen is het belangrijk je doel(en) te specificeren. Rondom het specificeren van doelen bestaat een bekende methode: de SMART-methode. SMART staat voor:
Specifiek – Meetbaar – Acceptabel – Realistisch – Tijdsgebonden
Het belang van specifiek hebben we eerder in dit artikel al behandeld. Een doelstelling is SMART geformuleerd als de specificaties die je in jouw doel hebt aangebracht, ervoor zorgen dat het doel ook aan de andere eisen meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden voldoet. Het meetbaar maken van een doel zorgt ervoor dat je de resultaten kunt monitoren zodat je weet of je goed bezig bent. In het geval van het tweede voorbeeld zorgt de specificatie ‘vijf kilometer in drie maanden’ ervoor dat het doel meetbaar is.
Acceptabel houdt in dat het doel bij jou past en dat jij je er goed bij voelt. Het is nooit een goed idee om naar iets toe te werken zonder dat je dit eigenlijk zelf wilt. Het mooie aan een doel behalen is dat je erdoor kunt groeien als persoon. Dat kan alleen als het iets is waar jij echt blij of trots op bent. Als het doel dat je stelt bij voorbaat al niet realistisch is, heeft het geen zin om eraan te beginnen. Je gaat het dan namelijk niet behalen. Wees daarom altijd eerlijk naar jezelf over wat mogelijk en goed voor je is, wanneer je doelen stelt.
Tijdsgebonden zorgt ervoor dat je ook echt met het behalen van je doel aan de slag gaat. Als er geen tijdspanne is, kan je het doel wel tot in de eeuwigheid voor je uit blijven schuiven. De tijd die je voor het behalen van je doel uit wil trekken, geeft ook in zekere mate de urgentie ervan aan.
Ready, Set, Goal – de Goalsetting theorie
Het SMART formuleren van jouw doelen kan je helpen bij het maken van een goed plan waarmee je ze kunt gaan behalen en zorgt ervoor dat je het proces (gaandeweg) kunt evalueren. In het artikel over motivatie wordt besproken dat motivatie een onmisbaar element is om daadwerkelijk over te gaan op actie. Overgaan op actie is nodig om de doelen die je gesteld hebt te behalen.
De Goalsetting theorie van Edwin Locke en Gary Latham (twee bekende gedragsdenkers) stelt dat doelen met specifieke eigenschappen enorme motivatoren kunnen zijn. Op die manier kan je het stellen van doelen dus direct inzetten als zelfregulatietechniek om het gedrag uit te voeren dat nodig is om je doel te behalen.
Locke en Latham gaan uit van een aantal principes die bijdragen aan het succesvol behalen van doelen. Allereerst moet een doel volgens hen niet algemeen, maar specifiek zijn: een doel moet zo duidelijk mogelijk zijn. Daarnaast moet een doel uitdagend zijn. Als een doel haalbaar is, maar wel uitdagend leidt dat tot meer motivatie en betere prestaties dan simpele doelen. Feedback in de vorm van informatie over de (tot op dat moment) behaalde resultaten. Dit element draagt ook bij aan het in stand houden van de motivatie. Om het voorbeeld met het doel om in drie maanden tijd vijf kilometer te kunnen hardlopen er maar weer eens bij te nemen: als je na zes weken al op drie kilometer zit, weet je dat je op de goede weg bent en je doel zult behalen als je zo door gaat. Dat werkt dus motiverend om door te blijven pakken.
Waarderings-/beloningssystemen zorgen ervoor dat het (stapsgewijs) behalen van je uiteindelijke doel bevredigend werkt [1]. Een voorbeeld van zo’n ‘beloning’ bij het hardlopen kan zijn dat je jezelf nieuwe sportschoenen cadeau doet als je een bepaalde afstandsmijlpaal hebt bereikt. Uiteraard speelt ook betrokkenheid een hele grote rol. Het einddoel dat jij jezelf gesteld hebt moet wel integreren met je persoonlijke waarden, met wie jij bent. Een einddoel dat niet bij je past en/of waar je eigenlijk weinig bij voelt, kan geen einddoel zijn.
Het doel als motivator
De theorie van Locke en Latham laat zien dat het doel dat je nastreeft tegelijkertijd kan werken als enorme motivator om dat doel ook te behalen. Doelen stellen die voldoen aan de criteria uit de Goalsetting theorie, kunnen op die manier bijdragen aan zelfregulatie (controle over ons eigen gedrag). Volgens Locke draagt het stellen van doelen op deze manier bij aan de zelfregulatie, doordat het een discrepantie inducerend proces is. Deze niet alledaagse term behoeft misschien wat verduidelijking. Die kunnen we verhalen uit de context die een andere bekende psycholoog, genaamd Albert Bandura, hier ooit over gegeven heeft:
Zodra je begint met het werken aan je gestelde doelen, pas je de feedforward controle toe. Je hebt ideeën (aannames) over op welke manier je jouw doel gaat bereiken en hoe dit proces zal verlopen. In de praktijk zal het waarschijnlijk niet exact zo gaan als dat je van te voren had bedacht. Hier ontstaat dus de zogenaamde discrepantie. Aangezien je nog steeds een helder einddoel voor ogen hebt, ben je gemotiveerd deze discrepantie te overwinnen. Dit doe je dan weer aan de hand van feedback controle: door jouw aanpak tussentijds te evalueren kan je deze waar nodig bij stellen.
De ervaring leert dat zodra een doel bereikt is, er vaak een nieuw doel gesteld wordt waarbij de norm hoger ligt. Dit zorgt voor nieuwe motiverende discrepanties die overwonnen dienen te worden. Op deze manier leidt het stellen van doelen ertoe dat je bewust bezig bent met het ontwikkelen en toepassen van het juiste gedrag, dat jou erbij helpt je doel te behalen.
Zelf concrete doelen stellen
Inmiddels is duidelijk geworden dat je doelen niet enkel stelt om een eindpunt voor jezelf te bepalen en dat er bepaalde criteria zijn waaraan jouw gestelde doel moet voldoen, om de kans op succes te vergroten. Maar, hoe pas jij deze principes nu toe op jouw eigen leven? Hoe stel jij doelen voor jezelf en hoe behaal je ze?
Het stellen van jouw doel begint bij de intrinsieke wens die je klaarblijkelijk hebt om iets te veranderen of voor elkaar te krijgen. Dat is dus het beginpunt. Stel jezelf de vraag wat je precies wilt en vooral ook waarom je dit wilt. Persoonlijke betrokkenheid is namelijk een belangrijk element voor het succesvol behalen van jouw doel. Stel dat jouw doel is om te stoppen met roken. Echter, was dit niet jouw eigen keuze en heeft iemand anders je dit opgedragen. Er is dan een grote kans dat je dit doel niet zult behalen, omdat je zelf niet overtuigd bent van de voordelen die het stoppen met roken zal opleveren.
Een heel ander verhaal wordt het als het jouw doel is om te stoppen met roken, omdat je merkt dat je nog lang aan het hijgen bent wanneer je een kwartiertje gevoetbald hebt met je kinderen. In dat geval ben je geconfronteerd met de gevolgen van het roken, wil je je conditie en gezondheid niet verder aantasten en heerst er een hoge mate van persoonlijke betrokkenheid.
Enfin, als je eenmaal weet wat je doel is, kan worden overgegaan op het specificeren van dit doel. Daarbij kan je de eerder benoemde SMART-methode gebruiken, maar laten we eerst nog even kijken naar doelen op de korte en lange termijn.
Korte- en lange termijndoelen
De naam geeft het verschil al aan. Door jezelf niet alleen een einddoel voor te houden, maar juist ook korte termijndoelen te stellen, ontstaan er een aantal voordelen:
Het eerste voordeel is overzicht. Doordat je jouw grootse einddoel als het ware opsplitst in meerdere korte termijndoelen (tussentijdse doelen) wordt het geheel in je hoofd een stuk meer behapbaar. Voor altijd stoppen met roken bijvoorbeeld klinkt best wel lang. Vijf kilometer hardlopen klinkt als je beginner bent in deze sport als veel.
Door eerst te zeggen: ”Vanaf nu rook ik nog maar 2 keer op een dag in plaats van 11 keer.” bouw je dit gedrag rustig af. Door aan het begin van je proces te zeggen: ”Het is mijn doel om in de aankomende maand twee kilometer te rennen zonder pauze.” maak je het overzichtelijker. Als je doel in totaal vijf kilometer is, hoef je er na die eerste maand nog maar drie!
Daarnaast geven korte termijn doelen je direct de feedback die je nodig hebt om jouw proces tot dan toe te kunnen evalueren en indien nodig bij te sturen. Met het stellen van een korte termijndoel voor de eerste maand bijvoorbeeld , kan je naar de eerste maand bepalen of je op de juiste manier bezig bent of nog iets moet veranderen in de aanpak. Het behalen van de doelen die je voor de korte termijn hebt gesteld kan ook belonend werken. Het evalueren van deze doelen kan zorgen voor een gevoel van competentie. Dat levert een positieve bijdrage aan je motivatie.
Het opstellen van concrete doelen en implementatie intenties (hoe ga je deze doelen bereiken) zorgt ervoor dat je mogelijke barrières die je onderweg tegenkomt kunt minimaliseren. Omdat je al op voorhand bedacht hebt hoe je deze kunt oplossen, zal je geneigd zijn meer inspanning te leveren, je gedrag makkelijker vol te houden en een aanpak te ontwikkelen waarmee je daadwerkelijk komt waar je wilt zijn.
Conclusie: waarom is het stellen van concrete doelen essentieel voor het behalen van succes?
Het stellen van duidelijke doelen helpt je niet alleen richting te geven aan waar je naartoe moet, maar werkt ook als motivator en een tool voor zelfregulatie. Je zou dus kunnen zeggen dat het stellen van doelen een sleutel voor succes is. Motivatie en het vertonen van het juiste gedrag spelen hierin namelijk een essentiële rol. Dit zijn precies twee elementen die ontstaan wanneer jij haalbare, uitdagende en concrete doelen voor jezelf opstelt.
Daarnaast ontstaat door het opstellen van korte- en lange termijndoelen een plan. Pas bij het opstellen van jouw doelen de SMART-methode toe en houd factoren, die volgens de theorie van Locke en Latham bijdragen aan het succesvol behalen van een doel, in het achterhoofd.
Op die manier word je eigenlijk automatisch al gedwongen om heel goed over je doelen na te denken. Wat is er nodig om tot dit einddoel te komen? Hoe lang ga je hierover doen? Wat kan je doen om jezelf tussentijds van feedback te voorzien? Het stellen van duidelijke doelen voor jezelf kan zorgen voor (nog meer) motivatie, voor het vertonen van het juiste gedrag en geeft vorm en invulling aan jouw plan van aanpak.
Zijn er doelen die jij zou willen behalen op het gebied van een fittere lifestyle en een gezonder leven? Merk je dat het je toch veel moeite kost om deze doelen te specificeren en meer concreet te maken zodat je er daadwerkelijk mee aan de slag kunt gaan?
Bij Changing Life krijg je online 1-op-1 ondersteuning van jouw persoonlijke Changing Life Coach. Een van de dingen waar jouw coach alles van weet en je verder bij kan helpen is het stellen van de juiste doelen! Benieuwd? Klik hier voor meer informatie.
Bron
- Locke, Edwin & Latham, Gary. (1991). A Theory of Goal Setting & Task Performance. The Academy of Management Review. 16. 10.2307/258875.
- Bandura A. (1988) Self-Regulation of Motivation and Action Through Goal Systems. In: Hamilton V., Bower G.H., Frijda N.H. (eds) Cognitive Perspectives on Emotion and Motivation. NATO ASI Series (Series D: Behavioural and Social Sciences), vol 44. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-009-2792-6_2
- Changing Life Academy module gedrag
- Oettingen, G., & Reininger, K. M. (2016). The power of prospection: Mental contrasting and behavior change. Social and Personality Psychology Compass, 10(11), 591-604.
